Diyabetik Retinopati, diyabet hastalığının gözde oluşturduğu bir komplikasyondur. Gözün arkasında, retina denilen ağ tabakada, kan damarlarının ve ışığa hassas sinir dokularının hasarlarına neden olur.
BELİRTİLER
Diyabetik Retinopati, genellikle iki gözü birden etkiler. Bazen bir göz diğerinden önce etkilenebilir.
Diyabetik Retinopati, bulgular ve belirtilere göre erken veya ileri Diyabetik Retinopati olarak sınıflandırılır.
Erken Diyabetik Retinopati
Non-Proliferatif Diyabetik Retinopati (NPDR) olarak da isimlendirilir. Bu aşamada, yeni damar oluşumları henüz yoktur.
NPDR kendi içinde; hafif, orta ve şiddetli olarak üçe ayrılır.
NPDR’ de, retina kan damarları hasarlıdır. Küçük baloncuklar (mikroanevrizma), damar duvarında hastalığın ilk belirtisi olarak görülür. Bazen, buralardan serum ve kan sızıntısı olur. Bu durum ilerlediği zaman, küçük kan damarları tıkanır, daha büyük kan damarları genişlemeye ve düzensiz şekil almaya başlar. Retina sinir lifleri de ödemlenmeye başlar. Bazen retinanın merkezi bölgesinde sıvı birikir, buna makula ödemi denir. Makula ödemi diyabetik retinopatideki en önemli görme kaybı nedenidir.
İleri Diyabetik Retinopati
İleri Diyabetik Retinopati (PDR), Proliferatif Diyabetik Retinopati de denir, çünkü bu aşamada retinada yeni damarlar oluşmaya ve büyümeye başlar. Bu yeni damarlar anormal sağlıksız damarlardır, büyüyebilirler ve vitreusu (gözün içindeki jel tabakası), dolduracak şekilde kanama yapabilirler. Sonunda bu dokular nedbe (iz) oluşumunu tetikler ve retinayı hasarlandırır. Bu yeni kan damarları, eğer gözün ön kısmında bulunan iridokorneal açıyı tıkayacak olursa, göz basıncı artar ve glokom oluşur.
Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Görme kaybını önlemek için dikkatli bir göz muayenesi gerekir. Diyabet hastasıysanız, senede bir göz bebeğinizin büyütülerek muayene edilmesi gerekir. Diyabetik Retinopati erken dönemde belirti vermeyebilir. Görme iyi olsa bile, göz de kanamalar başlamış olabilir.
Diyabetik bir bireyde gebelik varsa, rutin muayenelere göz muayenesi de eklenmelidir. Gebelik, bazen Diyabetik Retinopatiyi tetikleyip hızlandırabilir.
NEDENLER
Yüksek kan şekeri, retinayı besleyen kan damarlarında hasar yaratır. Bazen bu damarlar tamamen kapanabilir. Daha çok kan damarı hasar görürse retinanın beslenmesi bütünüyle bozulabilir, bu da görme kaybı demektir. Bu aşamada, gözde yeni kan damarları oluşmaya başlar. Ancak bu damarlar gerçek damarlar gibi olgunlaşamaz ve kolaylıkla kanar. Kanayan damarlar daha fazla görme kaybına neden olur. Daha sonra skar dokusu oluşur ve bu da retinayı çeker kaldırarak retina dekolmanı oluşturur.
Yüksek kan şekeri seviyesi, gözün lensini de etkiler. Lens şişip ödemlenir ve görme bulanıklaşır.
Risk Faktörleri
Diyabetik Retinopati, diyabet olan her hastada görülebilir.
Aşağıdaki faktörler risk oranını arttırır;
Yol açabileceği başka sorunlar;
Diyabetik Retinopati, retinada anormal kan damarları oluşumuna sebep olur. Bu da ciddi görme problemlerine sebebiyet verir.
Vitreus Kanaması: Yeni oluşan damarlar, gözün içindeki jel tabakasına kanayarak, eğer tamamen jel tabakasını doldurursa görme kaybına sebep olur. Bu kanama, haftalar veya aylar içerisinde açılabilir.
Retina Dekolmanı: Anormal kan damarları, skar dokusu oluşumunu tetikler. Bu da retinayı çeker ve kaldırır. Işık çakmaları ve ciddi görme kaybı olur.
Glokom: Yeni anormal kan damarları, gözün ön kısmına doğru yürüyüp, normal kan ve sıvı akışına engel olur. Bu da göz içi basıncını arttırır, göz tansiyonu (glokom) olur.
Körlük: Diyabetik Retinopati ve beraberinde glokom, görmenin tamamen kaybına sebep olur.
TEŞHİS
En iyi tanı yönetimi, göz bebeğinin büyütülerek muayene edilmesidir. Bunun için göz bebeğini genişletecek damla göze damlatılır. Bu damla birkaç saat görmeyi bulanıklaştırabilir.
Bu muayene sırasında doktor;
Doktor ayrıca, görme kesinliğine ve göz içi basıncına da bakmalıdır.
FFA (Fundus Florosein Anjiyografi): Hastanın göz bebeği büyütülür. Özel bir madde, koldaki kan damarından enjekte edilir ve bu madde göz damarlarından geçerken, seri fotoğraflar alınır. Ve kan damarlarının durumu değerlendirilir.
OCT (Optical Coherence Tomography): Retina kalınlığını gösterir, merkezi görmemizden sorumlu olan makulanın hem sayısal olarak kalınlık hemde görsel olarak değerlendirilmesini sağlayıp ödem olup olmadığını gösterir.
TEDAVİ
Erken Diyabetik Retinopati: Henüz tedavi gerektiren bir durum yoktur. Endokrin doktorunun şeker regülasyonu için önerilerini dikkate almak ve bu önerilere uymak gerekir. Erken Diyabetik Retinopati, eğer şeker regülasyonu iyi ise yavaş ilerleme gösterir.
İleri Diyabetik Retinopati : Tedavi gerektirir.
Fokal Lazer Tedavisi: Kan damarlarından sızıntıyı durdurmak veya yavaşlatmak için yapılır. Genellikle tek seans yapılır. Bu işlemden sonra görme bulanıklaşabilir. Bazen görme alanında küçük spotlar oluşabilir, bunlar genellikle haftalar içinde kaybolur. Eğer görme bulanıklığı, makula merkezindeki ödeme bağlıysa düzelmeyebilir ama görmede genellikle bir miktar artış olur.
Panretinal Lazer Tedavisi: Anormal kan damarlarına yönelik tedavidir. Makuladan uzaktaki retina alanlarına uygulanır. Anormal kan damarlarını kapatmak ve geriletmek amacıyla yapılır. 3-4 seans yapılabilir. Seanslar arasında gözün durumuna göre 2-4 hafta aralıklarla yapılır. İşlemden sonra bir süre bulanık görme olabilir. Periferik görme ve gece görüşü bu işlemden sonra bazen azalma gösterebilir.
Göz İçi Enjeksiyonları : Diyabetik Retinopati tedavisinde bazı göz içi enjeksiyonları, ödem ve anormal kan damarlarını tedavi etmek için uygulanmaktadır. Eğer makula bölgesinde ödem varsa en önemli güncel tedavi yöntemidir. Bu enjeksiyonlar aylık olarak yapılır, tedavi süresi ve iğne sayısı hastadan hastaya değişebilmektedir. Hastalığın ilk yıllarında aylık kontroller önemlidir.
Pars Plana Vitrektomi : Bu işlem, vitreustan kanı, retinadan skar dokusunu temizlemek amacıyla yapılan cerrahi bir işlemdir. Lokal veya genel anestezi altında yapılır. Retinanın yerine yatışabilmesi için bazen göz içine gaz silikon konabilir. Eğer silikon göz içine konulursa 3-6 ay sonra alınması gerekir. Vitrektomi sırasında veya sonrasında argon lazer yapılabilir.
Cerrahi, Diyabetik Retinopatiyi yavaşlatır veya durdurabilir. Ama asla tam bir tedavi sağlamaz, çünkü diyabet devam eden bir hastalıktır. Yeni anormal kan damarları gelişebilir, görme kaybı olabilir.
Korunma
Eğer diyabet hastasıysanız, Diyabetik Retinopati riskini aşağıdakileri yaparak azaltabilirsiniz;
Hastalığınızı kontrol altına almak için azimli olun. Sağlıklı yemeyi ve fiziksel aktiviteyi günlük rutininizin bir parçası haline getirin ve ilaçlarınızı gerektiği gibi alın.
Kan şekeri değerlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin. Günde birkaç defa kontrol edip kaydını tutmanız gerekebilir. Hastaysanız veya stres altındaysanız daha sık kontrol gerekecektir. Özenli kontrol, kan şekeri değerlerinizin istenen aralıkta kalması için tek yoldur. Kan şekerinizi hangi aralıklarla test ettirmeniz gerektiğini doktorunuza sorun.
Doktorunuza hemoglobin A1C testi için danışın. Hemoglobin A1C testi, son üç aylık kan şekeri değerlerinizin ortalamasını yansıtır. Birçok insan için hemoglobin A1C testinden %7’nin altında almak iyiye işarettir. Eğer kan şekeri değerleriniz ideal aralıktaysa, doktorunuz bu testi yılda iki kere uygular. Fakat eğer hemoglobin A1C değeriniz olması gerekenden yüksek ise, daha sık test olmanız tavsiye edilir. Unutmayın ki kan şekeri değerinizi normale olabildiğince yakın tutmak, Diyabetik Retinopatinin gelişmesini yavaşlatır ve ameliyat riskini düşürür.
Kan basıncınızı ve kolesterolünüzü kontrol altında tutun. Yüksek kan basıncı ve yüksek kolesterol, görme kaybı riskini yükseltir. Sağlıklı yiyecekler tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve fazla kiloları kaybetmek yardımcı olabilir.
Eğer sigara içiyorsanız veya diğer tütün ürünleri kullanıyorsanız, doktorunuzdan bırakmanız için yardım etmesini isteyin. Sigara içmek birçok diyabetik sorunu tetikler, bunlara Diyabetik Retinopati de dâhildir. Doktorunuza sigara bırakma yöntemlerini sorun.
Görmenizde oluşan farklılıklara karşı duyarlı olun. Her yıl göz bebeğinizi büyüterek yapılan muayeneler, diyabet tedavinizin önemli bir parçasıdır. Eğer görmenizde herhangi bir farklılık, bulanıklık ve dalgalanma olursa doktorunuza mutlaka haber verin.
Unutmayın, diyabet her zaman görme için kötü sonuçlar doğurmayabilir. Diyabet hastalığının yönetiminde aktif rol oynamak, sorunların önlenmesinde önemlidir.
Göz sağlığı ve hastalıklarıyla ile ilgili merak ettiklerinizi mutlaka doktorunuza danışın.
